فیلم های اقتباسی از رمان ایرانی
ادبیات و سینما، دو بال برای روایت زندگی‌اند. در بسیاری از کشورهای جهان، اقتباس از رمان‌های ادبی به ساخت آثاری ماندگار در سینما منجر شده است. در ایران نیز، اگرچه این سنت به گستردگی هالیوود نیست، اما برخی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران از دل رمان‌های ایرانی متولد شده‌اند. با مت همراه باشید تا به معرفی مهم‌ترین، تأثیرگذارترین و موفق‌ترین فیلم‌های ایرانی بپردازیم که بر اساس رمان‌های فارسی ساخته شده‌اند.
شازده احتجاب (۱۳۵۳)
- اقتباس از رمان: شازده احتجاب اثر هوشنگ گلشیری
- کارگردان: بهمن فرمان‌آرا
فیلمی هنری و متفاوت با فضای سورئال که داستان انحطاط یک خاندان قاجاری را روایت می‌کند. گلشیری با سبک خاص خود رمانی نوشت که به شدت روان‌شناسانه و درون‌گرایانه بود و فرمان‌آرا نیز به‌زیبایی موفق شد روح این اثر را به تصویر بکشد.
این فیلم سال‌ها توقیف بود و بعد از انقلاب برای مدت‌ها اجازه اکران نیافت.
داستان یک شهر (۱۳۵۰)
- اقتباس از رمان: مدیر مدرسه اثر جلال آل‌احمد
- کارگردان: منوچهر طیاب
این فیلم با الهام از یکی از مهم‌ترین آثار جلال آل‌احمد ساخته شد؛ روایتی از درگیری‌های یک معلم تازه‌کار با ساختار آموزشی فاسد. نقد اجتماعی تند و نگاه روشنفکرانه آل‌احمد در این اقتباس سینمایی نیز به‌خوبی حفظ شده است.
گاو (۱۳۴۸)
- اقتباس از داستان: گاو نوشته غلامحسین ساعدی
- کارگردان: داریوش مهرجویی
شاید بتوان گفت این اثر نقطه آغاز موج نوی سینمای ایران بود. داستان روستایی که مردی گاوش را از دست می‌دهد و به مرور خود را گاو می‌پندارد. ساعدی با قلم تلخش روان انسان و جامعه سنتی را واکاوی کرد و مهرجویی آن را به اثری ماندگار در تاریخ سینمای ایران بدل کرد. این فیلم در جشنواره‌های جهانی نیز تحسین شد.
کندو (۱۳۵۴)
- اقتباس از داستان: شب‌نشینی با شکوه از مجموعه داستان‌های غلامحسین ساعدی
- کارگردان: فریدون گله
روایتی تلخ از زندگی یک مرد در تهران دهه ۵۰ که با بازی درخشان بهروز وثوقی، به یکی از فیلم‌های خاص سینمای ایران بدل شد. مضمون‌های ساعدی در این داستان، در قالب سینما رنگ تازه‌ای گرفتند.
چهل سالگی (۱۳۸۹)
- اقتباس از رمان: چهل سالگی اثر ناهید طباطبایی
- کارگردان: علیرضا رئیسیان
داستان زنی در آستانه چهل‌سالگی که با بازگشت یک عشق قدیمی، دچار بحران هویت و انتخاب می‌شود. رمان ناهید طباطبایی، با زبان زنانه و روان، الهام‌بخش ساخت فیلمی با فضایی شاعرانه و دغدغه‌مند شد.
هامون (۱۳۶۸)
- اقتباس غیرمستقیم از نوشته‌های: داریوش شایگان و آثار فلسفی ایرانی
- کارگردان: داریوش مهرجویی
اگرچه «هامون» اقتباس مستقیم از یک رمان خاص نیست، اما ساختار آن وام‌دار ادبیات فلسفی ایرانی و شخصیت‌هایی است که پیش از این در ادبیات معاصر دیده‌ایم. شخصیت «حامد هامون» به نوعی برآمده از تیپ روشنفکر ایرانی در ادبیات دهه ۴۰ و ۵۰ است.
در دنیای تو ساعت چند است؟ (۱۳۹۳)
- الهام‌گرفته از فضای رمان‌گونه: فهیمه رحیمی و ادبیات عاشقانه ایرانی
- کارگردان: صفی یزدانیان
فیلمی شاعرانه، پر از نوستالژی و با فضایی کاملاً رمان‌گونه. اگرچه اقتباس مستقیم از یک رمان مشخص نیست، اما رویکرد آن در روایت و فضاسازی به شدت به ادبیات عاشقانه فارسی نزدیک است.
اقتباس در ادبیات معاصر: چرا کمتر دیده می‌شود؟
برخلاف کشورهای غربی که ده‌ها فیلم از آثار کلاسیک و معاصر ساخته می‌شود، در ایران اقتباس هنوز مهجور است. چرا؟
- مسائل حقوقی در حوزه نشر
- محدودیت‌های ممیزی
- فاصله بین فضای کتاب و زبان تصویری
- کمبود سرمایه‌گذاری بر پروژه‌های بلندمدت ادبی
ارسال کامنت