دمپر میللنگ چیست؟ معرفی، علائم و دلایل خرابی بالانسر موتور
موتور خودروی شما محیطی خشن و پرآشوب است. در هر دقیقه، هزاران انفجار درون سیلندرها رخ میدهد و پیستونها را با شدت به پایین پرتاب میکند. این نیروهای عظیم مستقیماً به میللنگ (Crankshaft) وارد میشوند. اما آیا تابهحال فکر کردهاید چه چیزی مانع از خرد شدن میللنگ در برابر این ضربات سهمگین و ارتعاشات میشود؟ پاسخ در قطعهای حیاتی اما کمتر شناخته شده به نام دمپر میللنگ یا هارمونیک بالانسر نهفته است.
در این مقاله، نگاهی فنی اما ساده به عملکرد این قطعه، نشانههای خرابی آن و چرایی اهمیت تعویض بهموقع آن خواهیم انداخت.
دمپر میللنگ یا هارمونیک بالانسر دقیقاً چیست؟
بسیاری از رانندگان دمپر را صرفاً یک «فولی» (Pulley) ساده میبینند که تسمه دینام روی آن میچرخد. اما این قطعه بسیار پیچیدهتر است. دمپر معمولاً در جلوی موتور و انتهای میللنگ نصب میشود و از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
- توپی داخلی: که به میللنگ پیچ میشود.
- حلقه خارجی: که دارای شیارهایی برای تسمه است.
- عایق لاستیکی میانی: مهمترین بخش که بین دو قطعه فلزی قرار گرفته است.
وظیفه اصلی دمپر، جذب ارتعاشات پیچشی است. وقتی احتراق رخ میدهد، میللنگ کمی میپیچد و سپس به حالت اول برمیگردد. اگر این ارتعاشات جذب نشوند، در دورهای خاصی تشدید شده (رزونانس) و میتوانند باعث شکستن میللنگ شوند. لایه لاستیکی دمپر دقیقاً مانند یک “فنر” عمل کرده و این شوکها را خنثی میکند.
۵ نشانه کلیدی خرابی دمپر میللنگ که نباید نادیده بگیرید
خرابی دمپر معمولاً تدریجی رخ میدهد، اما نادیده گرفتن آن میتواند فاجعهبار باشد. اگر با هر یک از علائم زیر روبرو شدید، فوراً خودرو را به یک مکانیک ماهر نشان دهید:
۱. لرزش غیرعادی موتور
آیا احساس میکنید موتور بیش از حد میلرزد، بهویژه در دور موتورهای خاص؟ از آنجا که وظیفه اصلی بالانسر حذف ارتعاشات است، خرابی آن باعث انتقال مستقیم لرزش به بدنه خودرو میشود. این لرزش با لرزش ناشی از خرابی دستهموتور متفاوت است و معمولاً با افزایش دور موتور تغییر فرکانس میدهد.
۲. صدای جیغ یا تقتق از جلوی موتور
اگر لاستیک میانی دمپر پاره شود یا خاصیت ارتجاعی خود را از دست بدهد، حلقه بیرونی ممکن است جدا از توپی داخلی بچرخد یا بلغزد. این اتفاق معمولاً با صدای جیغ کشیدن (شبیه صدای تسمه خراب) یا صدای ضربه فلزی هنگام شتابگیری همراه است.
۳. لنگی و تاب داشتن فولی (بازرسی چشمی)
کاپوت را بالا بزنید و به چرخش فولی سر میللنگ نگاه کنید. این قطعه باید کاملاً صاف و یکنواخت بچرخد. اگر متوجه هرگونه “لنگی” (Wobble) یا حرکت نامنظم شدید، به احتمال زیاد لاستیک دمپر فاسد شده و قطعه از بالانس خارج شده است.
۴. خوردگی نامنظم تسمه دینام
وقتی دمپر تاب برمیدارد، تسمه دینام دیگر در یک خط مستقیم حرکت نمیکند. این مسئله باعث ساییدگی لبههای تسمه یا پرتاب شدن مکرر تسمه از جای خود میشود.
۵. بههم ریختن تایم (در برخی خودروها)
در برخی موتورها، علائم تایمگیری روی حلقه بیرونی دمپر حک شده است. اگر حلقه بیرونی به دلیل خرابی لاستیک بچرخد و جابجا شود، تنظیم تایم جرقه با مشکل مواجه شده و عیبیابی برای مکانیک بسیار دشوار خواهد شد.
چرا دمپر میللنگ خراب میشود؟
عمر مفید این قطعه معمولاً بالاست، اما عوامل زیر دشمن درجه یک آن هستند:
- گرما و زمان: لاستیک به مرور زمان خشک و شکننده میشود. ترکهای ریز روی لاستیک دمپر اولین زنگ خطر هستند.
- نشت روغن: این مهمترین عامل خرابی زودرس است. نشت روغن از کاسه نمد میللنگ و ریختن آن روی دمپر، باعث حل شدن شیمیایی لاستیک و جدا شدن آن از فلز میشود.
- نصب غیراصولی: استفاده از چکش برای جا زدن دمپر یا ابزار نامناسب برای درآوردن آن، میتواند ساختار دقیق آن را دفرمه کند.
پیشگیری ارزانتر از تعویض موتور
دمپر میللنگ یک قطعه مصرفی مانند لنت ترمز نیست که هر سال نیاز به تعویض داشته باشد، اما یک قطعه “مادامالعمر” هم نیست. هزینه تعویض یک دمپر خراب بسیار ناچیزتر از هزینه تعمیرات ناشی از بریدن میللنگ یا خرابی یاتاقانهاست.
توصیه ما به عنوان کارشناس خودرو این است: هر بار که برای تعویض تسمه تایم یا تسمه دینام اقدام میکنید، از مکانیک خود بخواهید سلامت لاستیک و وضعیت چرخش دمپر میللنگ را نیز به دقت بررسی کند.
ارسال کامنت